آزمایش ALP یا آلکالین فسفاتاز چیست و چه کاربردی دارد ؟ + تفسیر و رنج نرمال

آزمایش ALP یا آلکالین فسفاتاز

آلکالین فسفاتاز یا فسفاتاز قلیایی (Alkaline Phosphatase) یا به طور اختصار ALP ، آنزیمی است که در بافت‌های مختلف سراسر بدن از جمله کبد، استخوان، کلیه، روده و در جفت زنان باردار یافت می‌شود. این تست با نام‌های متعارف دیگر مانند  ALK وPHOS  و Alkp نیز خوانده می‌شود. این آزمایش میزان آنزیم آلکالن فسفاتاز را در خون اندازه‌گیری می‌کند. برای انجام آزمایش APL به نمونه خون فرد نیاز است که به همراه دیگر مقادیر موجود در خون قابل اندازه‌گیری است. برای تشخیص بیماری در هرکدام از اندام‌های بدن لازم است آزمایشاتی انجام شود تا وضعیت درونی بدن مشخص شود. آزمایش ALP برای تشخیص اختلالات کبد و کیسه صفرا، اختلال استخوانی، اختلالات کبدی و… به کار می‌رود.

چه زمانی نیاز به تست ALP داریم؟

در صورت بروز هرگونه علائم اختلال کبدی ، استخوانی، صفراوی ، بنا به تشخیص پزشک آزمایش ALP معمولاً به همراه چندین آزمایش دیگر انجام گیرد.

تفسیر آزمایش ALP و رنج نرمال و طبیعی آن

میزان نرمال آلکالین فسفاتاز در خون افراد متفاوت است و به شرایطی مانند سن، جنسیت، گروه خونی و باردار بودن یا نبودن فرد بستگی دارد. میزان نرمال آن در هر گروه متفاوت است. معمولاً میزان نرمال ۲۰-۱۴۰ IU/L در نظر گرفته می‌شود که همین محدوده هم در آزمایشگاه‌های مختلف متفاوت است و پزشک با توجه به این مورد، تست آلکالین فسفاتاز را تفسیر می‌کند.

محدوده عادی ALP در کودکان در حد بالاتری قرار دارد. بهترین روش برای آگاهی از محدوده عادی و غیرعادی، در میان گذاشتن نتایج آزمایش ALP ، با پزشک است.

سطح ALP به تنهایی قابل تفسیر و نتیجه‌گیری نیست و باید به علائم بالینی و تست‌های دیگری که ممکن است بنا به تشخیص پزشک درخواست شود، توجه کرد. پزشک همه این موارد را در کنار هم قرار می‌دهد و با توجه به تشخیص نهایی، در نهایت درمان و اقدام مناسب را شروع می‌کند. در بعضی موارد ممکن است نتایج آزمایش برای پزشک قانع‌ کننده نباشد و درخواست آزمایش‌ های بیشتری از سوی پزشک صادر شود. برنامه غذایی و داروها می‌توانند سطوح ALP را تغییر دهند. حتماً پزشک را از داروهای مصرفی خود مطلع کنید.

جهت آزمایش غربالگری سلامت جنین در اصفهان کلیک کنید.

هرآنچه که باید راجع به آزمایش ALP یا آلکالین فسفاتاز بدانید.

سطوح بالای آلکالین فسفاتاز

افزایش میزان ALP در خون معمولاً با بیماری کبدی یا اختلالات استخوان ایجاد می‌شود. سطوح این آنزیم می‌تواند تا حد زیادی افزایش یابد. به عنوان مثال در مواردی که یک یا تعدادی از مجاری صفراوی مسدود شده‌اند؛ بدن با افزایش میزان ALP مواجه می‌شود. افزایش کمتر این آنزیم در سرطان کبد و سیروز هنگام استفاده از داروهای سمی برای کبد و در هپاتیت دیده می‌شود. هر شرایطی که منجر به تشکیل استخوان اضافی شود، شامل بیماری‌های استخوان نظیر بیماری پاژه و سایر بیماری‌ها مانند آرتریت روماتوئید و بهبود شکستگی‌ها می‌تواند باعث افزایش سطح ALP شود. کودکان و نوجوانان به طور شاخص دارای سطح ALP خون بالاتری هستند، چون استخوان آن‌ها هنوز در حال رشد است.

میزان بسیار بالای آلکالن فسفاتاز می‌تواند به علت بیماری کبدی باشد. به عنوان مثل هپاتیت، انسداد مجاری صفراوی (یرقان انسدادی)، سنگ کیسه صفرا، سیروز، سرطان کبد و یا سرطانی که از قسمت‌های دیگر بدن به کبد گسترش پیدا کرده باشد (متاستاز) از جمله علل افزایش آلکالن فسفاتاز هستند. میزان بالای آلکالن فسفاتاز می‌تواند به علت بیماری استخوانی نیز باشد. مثلاً بیماری پاژه، نرمی استخوان، تومور استخوان و توموری از قسمت دیگر بدن که به استخوان متاستاز داده است و یا پرکاری غده پاراتیرویید (هایپر پاراتیروییدیسم) و درمان طبیعی شکستگی استخوان هم می‌توانند میزان آلکالن فسفاتاز را افزایش دهند. نارسایی قلبی، حمله قلبی، مونونوکلئوز یا سرطان کلیه هم می‌تواند میزان آلکالن فسفاتاز را افزایش دهد. عفونت شدیدی که به قسمت‌های دیگر بدن منتشر شود (سپسیس) نیز از عوامل افزایش میزان آلکالن فسفاتاز در بدن است.

درصورت بالا بودن میزان ALP درخون بدون علائم بالینی مشخص، برای پی بردن به بافت تولید کننده آن، نیاز به بررسی ایزوآنزیم‌های ALP است. بنابراین آزمایش ALP isoenzymes  زمانی انجام می‌شود که سطح آلکالین فسفاتاز درخون بالاست ولی بافت تولیدکننده آن مشخص نیست.

برای آشنایی با آزمایش LDL کلیک کنید.

سطوح پایین آلکالین فسفاتاز

این مورد به ندرت رخ می‌دهد و شرایطی که باعث ایجاد سو تغذیه می‌شود (مثل بیماری سلیاک) و یا کمبود مواد مغذی در رژیم غذایی، منجر به کاهش میزان آلکالن فسفاتاز در خون می‌شوند.

چگونگی انجام آزمایش سطح ALP

امکان انجام این آزمایش در منزل یا مطب پزشک وجود دارد. برای انجام آزمایش ALP مسئول انجام آزمایش ، پوست داخلی آرنج شما را ضدعفونی می‌کند و با بستن یک نوار انعطاف‌پذیر بر روی بازویتان، حجم خون موجود در رگ‌ها را افزایش می‌دهد، سپس با استفاده از سوزنی نمونه‌ خون شما را می‌گیرد و در داخل محفظه کوچکی نگهداری می‌کند. این کار مدت زیادی طول نمی‌کشد و باعث درد و ناراحتی نمی‌شود.

در صورتی که از داروهای رقیق‌کننده خون استفاده می‌کنید یا دچار خونریزی هستید، قبل از خون گرفتن، پزشک را از این شرایط مطلع  کنید.

برای اینکه ناحیه اطراف محل نمونه‌گیری دچار کوفتگی نشود، پس از نمونه‌گیری محل را فشار دهید. علت کبودی دست پس از گرفتن نمونه خون، حساس بودن پوست بیمار است. در بعضی موارد مدت زمان اعمال فشار روی محل نمونه‌گیری و صحیح بودن یا نبودن انجام رگ‌گیری توسط نمونه‌گیر نیز در ایجاد کبودی پوست موثر است.

آماده سازی قبل از انجام آزمایش ALP

زمان انجام آزمایش ALP صبح است و ممکن است برای انجام این آزمایش نیازمند ناشتا بودن به مدت 10 الی 12 ساعت باشید (فقط مجاز به نوشیدن آب هستید).

نوشیدن آب قبل از انجام آزمایش مانعی ندارد. مگر اینکه دستور دیگری توسط پزشک داده شده باشد. انجام آزمایش خون با جراحی‌ها متفاوت است. در انجام جراحی معده باید کاملاً خالی باشد. نوشیدن آب لوله‌کشی یا آب‌معدنی قابل قبول است اما از نوشیدن آب با عصاره لیمو یا نوشیدنی‌های گازدار و طعم‌دار و هرگونه چای بپرهیزید. نوشیدن آب زیاد باعث منبسط شدن رگ‌ها و افزایش رویت‌پذیری آن‌ها می‌شود.

از نوشیدن قهوه قبل از انجام آزمایش بپرهیزید زیرا ممکن است نتایج آزمایش را تحت تاثیر قرار دهد. قهوه حاوی کافئین و مواد گیاهی محلول است که باعث انحراف نتایج آزمایش خون می‌شوند. همچنین قهوه ادرارآور است و باعث دی هیدراته کردن یا تخلیه آب از بدن می‌شود. کم شدن آب بدن باعث می‌شود که رگ شما سخت‌تر پیدا شود و آزمایش خون با دشواری و استرس بیشتری انجام شود.

حتما قبل از انجام آزمایش در مورد داروهای مصرفی خود با پزشک مشورت کنید. برخی از داروها نتایج حاصل از  آزمایش APL را تحت تاثیر قرار می‌دهند مانند: قرص آسپیرین، ضدبارداری و… .

آزمایشگاه دکتر شریفی از بهترین آزمایشگاه های تشخیص طبی در اصفهان این امکان را فراهم کرده است تا علاوه ‌بر انجام آزمایشات خون، نمونه گیری کرونا در منزل نیز به راحتی و با ثبت درخواست در سایت انجام شود. انجام آزمایش در منزل این مزیت را دارد که نیازی به حضور شما در آزمایشگاه نیست و نمونه‌گیری با رعایت کلیه پروتکل‌های بهداشتی و ایمنی و با بالاترین دقت و در زمان بسیار کوتاهی در منزل شما انجام می‌شود.
جهت آشنایی با نحوه ی انجام آزمایش PCR در منزل به این صفحه مراجعه کنید.