سویه های اکینوکوکوس گرانولوزوس شایع در ایران
بیماری هیداتیدوزیس یا هیداتید یا هیداتیدوز (hydatidosis) یا سیستیک اکینوکوکوزیس (cysticechinococcosis) یا اکینوکوکوزیس یا کیست هیداتیک که عامل ایجاد کننده آن انگلاکینوکوکوس گرانولوزوس می باشد، یکی ازمهمترین بیماریهای مشترک یا زئونوزانگلی بوده که ازلحاظ پزشکی، دامپزشکی و حتی از لحاظ اقتصادی دربسیاری ازمناطق دنیا دارای اهمیت است. هیداتیدوز درکشورهای توسعه یافته و بخصوص درجمعیت روستایی که ارتباط نزدیکی با سگها (میزبان قطعی) وسایرحیوانات اهلی (میزبان واسط) دارند شایع می باشد.
ایران یکی ازمناطق آندمیک این بیماری است، مطالعات قبلی درمناطق مختلف شیوع هیداتیدوز را 3 تا 9/5% تخمین زده اند. بنظر میرسد که حدود 70-80% کیست هیداتید در انسان درکبد و10-20% در ریه و تقریبا 5% در قسمتهای مختلف یافت می شود. البته درمطالعه دیگری که درهمین مرکز انجام شده از 318 مورد هیداتیدوز گزارش شده در دهه اخیر 48 درصد در ریه و حدود 29 درصد کبد درگیر بوده است.
هر چند چهار گونه اکینوکوکوس در ایجاد بیماری اکینوکوکوزیس در انسان شناخته شده است، تحقیقات در مناطق مختلف نشان دهنده تنوع استرینی (strain variation) یا سویه ای و تغییرات ژنتیکی (Genetic Variation) دربین گونه ها بخصوص در اکینوکوکوس گرانولوزوس، برحسب میزبان و منطقه جغرافیایی انتشار انگل می باشد. با توجه به این تغییرات ژنتیکی وتنوع استرینیهای اکینوکوکوس گرانولوزوس درمناطق مختلف آندمیک بیماری، وجود این استرینها می تواند بر روی برنامه های کنترل بیماری درانسان تاثیر بسزایی داشته باشد. از طرفي اين تنوع ژنوتیپی بر روی اپیدمیولوژی، پاتولوژی و همچنین بر تشخیص، درمان موثر و واکسیناسیون برعلیه انگل اکینوکوکوس و کنترل وپیشگیری کیست هیداتید درانسان به عنوان میزبان واسط تاثیردارد. با تشخیص ژنوتیپ اکینوکوکوس، درمان و واکسیناسیون بیماری راحت تر خواهد بود.
در مطالعه ای که درسال 2010 انجام شد،10پرایمر در هیداتیدوز میزبانهای واسط بررسی گردید و برای هر کدام پرایمر هایی که قادر به تشخیص می باشد مشخص گردیده است که OPA-01 توانایی تشخیص هیداتیدوز کبد انسان را دارد. در مطالعه ای که در تبریز با استفاده از PCR-RFLP وبرروی هیداتیدوز حیوانات از جمله گوسفند و البته تعداد محدودی نمونه انسانی صورت گرفت، مشخص گردیده است که ژنوتیپ G1 یا نوع گوسفندی-سگی ژنوتیپ شایع در حیوانات در این منطقه می باشد. در مطالعه دیگری که در لهستان صورت گرفته است ژنوتیپهای مختلف را در هیداتیدوز انسانی مطالعه کرده و نتیجه گیری کرده اند که نوع G9 شایعترین ژنوتیپ می باشد. مطاله مشابهی در آرژانتین صورت گرفته و مشخص گردیده است که 4 نوع ژنوتیپ G1 و,G2 ,G6, G7 در ایجاد هیداتیدوز دخالت دارند. در مطالعه دیگری که در سال 2008 در پرو صورت گرفته، 21 نمونه هیداتیدوز انسانی از لحاظ مولکولی مورد مطالعه قرار گرفتند که ژنوتیپ G1 شایعترین ژنوتیپ بوده است. در مطالعه دیگری که درسال 2009 در مصر صورت گرفت،20 نمونه هیداتیدوز انسان، گوسفند، کبوتر با استفاده از PCR-RFLP مورد بررسی قرار گرفت که در سکانس DNA 100 درصد نمونه های انسانی مشابه نمونه های گوسفندی بودند. در مطالعه ای که در سال2010 در اصفهان انجام شد ژنوتیپ 30 نمونه هیداتیدوز انسانی مورد بررسی مولکولی قرار گرفت که در آن مطالعه ژنوتیپ شایع G1 بود.
