مطالب مرتبط
بیشتر بخوانید
بیماری HPV چیست؟
تاریخ انتشار
۲۹ دی ۱۴۰۳
ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) یکی از شایع‌ترین عفونت‌های ویروسی است که پوست و مخاط‌های بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این ویروس با بیش از 150 ژنوتیپ شناسایی‌شده، به دو گروه کم‌خطر و پرخطر تقسیم میشود. انواع کم‌خطر، معمولاً زگیل‌های معمولی یا تناسلی ایجاد می‌کنند، در حالی که انواع پرخطر مانند HPV 16 و 18 با سرطان‌هایی مانند سرطان دهانه رحم، سرطان مقعد، و سرطان دهان و حلق مرتبط هستن(1).
شیوع جهانی و ایران
بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی (WHO):
- بیش از 80 درصد افراد فعال جنسی در طول زندگی خود به نوعی از HPV مبتلا می‌شوند.
- هر سال بیش از 500,000مورد سرطان دهانه رحم در جهان شناسایی میشود که حدود 250,000 مورد آن به مرگ منجر میشود.
- حدود 300 میلیون زن مبتلا به HPV هستند که بسیاری از آنها بدون علامت باقی می‌مانند.
- سرطان دهانه رحم 99.7 درصد با HPV همراهی دارد و تا مراحل پیشرفته بدون علامت است و همچنین متأسفانه در مراحل پیشرفته بسیار سخت درمان میشود . بنابراین مهمترین مسئله در کنترل سرطان دهانه رحم،غربالگری منظم کلیه خانم های واجد شرایط است.
- سرطان دهانه رحم دومین سرطان شایع در میان زنان جهان است.
- همچنین HPV رایجترین عامل بیماری است که از طریق آمیزش جنسی انتقال می یابد.
- ممکن است فردی به HPV آلوده باشد ولی از آن آگاهی نداشته باشد(2).
در ایران نیز مطالعات نشان داده‌اند که شیوع HPV، به‌ویژه انواع پرخطر، قابل توجه است. تحقیقات نشان می‌دهد که:
- حدود 9 تا 20 درصد از زنان ایرانی به انواع پرخطر HPV مبتلا هستند.
- سرطان دهانه رحم به‌عنوان چهارمین سرطان شایع زنان در ایران، عمدتاً با این ویروس مرتبط است(3).
نمای جهانی نرخ بروز سرطان رحم استاندارد شده بر اساس سن در هر کشور که توسط GLOBOCAN 2008 تخمین زده شده است. اعداد داخل پرانتز تعداد کشور در هر طبقه را نشان می دهد.
مکانیزم عمل HPV
HPV، یک ویروس DNA دو رشته‌ای حلقوی از خانواده Papillomaviridae است که از طریق تماس مستقیم پوست با پوست، به‌ویژه در روابط جنسی، منتقل میشود. این ویروس با ورود به سلول‌های اپیتلیوم سنگفرشی، از سیستم ایمنی مخفی می‌ماند.
- پروتئین‌های E6 و E7 تولیدشده توسط انواع پرخطر، ژن‌های تنظیم‌کننده رشد مانند p53 و RB را مهار می‌کنند.
- این فرآیند منجر به رشد کنترل‌نشده سلول‌ها و در مواردی به ایجاد بدخیمی میشود(4).
اهمیت پیشگیری
برای کاهش شیوع و اثرات HPV:
- واکسن‌هایی مانند گارداسیل و سرواریکس با اثربخشی بیش از 90 درصد در پیشگیری از سرطان‌های مرتبط با HPV نقش حیاتی دارند.
- استفاده از کاندوم و رعایت بهداشت جنسی نیز می‌تواند خطر انتقال را کاهش دهد، هرچند محافظت کامل ارائه نمی‌دهد.
توجه: HPV معمولاً بدون علامت است و ممکن است سال‌ها در بدن باقی بماند. بنابراین، غربالگری منظم و واکسیناسیون در پیشگیری و کنترل این ویروس اهمیت ویژه‌ای دارد (5).
راه‌های انتقال ویروس HPV
اصلی‌ترین راه انتقال HPV، تماس جنسی است. این شامل موارد زیر میشود:
- روابط جنسی نفوذی (واژینال، آنال یا دهانی): ویروس از طریق تماس مستقیم مخاطی منتقل میشود.
- تماس‌های جنسی غیرنفوذی: حتی تماس پوست با پوست در ناحیه تناسلی می‌تواند باعث انتقال شود.
مطالعات نشان داده‌اند که استفاده از کاندوم، هرچند خطر انتقال را کاهش می‌دهد، اما محافظت کامل ارائه نمی‌کند زیرا HPV می‌تواند از مناطقی که تحت پوشش کاندوم نیستند نیز منتقل شود.
- انتقال عمودی (مادر به نوزاد)
انتقال HPV از مادر آلوده به نوزاد هنگام زایمان طبیعی ممکن است رخ دهد. این انتقال می‌تواند باعث بروز بیماری‌هایی مانند پاپیلوماتوز تنفسی راجعه در نوزادان شود.
- انتقال غیرجنسی
اگرچه نادر است، اما انتقال ویروس از طریق وسایل آلوده نیز گزارش شده است. این شامل موارد زیر میشود:
- استفاده از حوله، لباس یا ابزار مشترک که به‌درستی ضدعفونی نشده‌اند.
- انتقال از طریق تماس دستی به ناحیه تناسلی پس از لمس اشیاء یا سطوح آلوده.
- انتقال در محیط‌های پزشکی
در برخی شرایط خاص، مانند در حین انجام روش‌های جراحی یا درمانی در ناحیه تناسلی، انتقال ویروس گزارش شده است. این موضوع اهمیت استفاده از ابزار استریل و رعایت استانداردهای بهداشتی را برجسته می‌کند(6).
چرا انتقال HPV به‌راحتی انجام میشود؟
- پنهان‌ماندن از سیستم ایمنی: ویروس در لایه‌های اپیتلیال بدون ایجاد واکنش سیستم ایمنی تکثیر می‌کند.
- ماندگاری طولانی در محیط: برخی از انواع HPV می‌توانند در محیط‌های مرطوب برای مدت کوتاهی زنده بمانند و از این طریق منتقل شوند.
بیماری زگیل تناسلی
زگیل تناسلی (Genital Warts) از شایع‌ترین عوارض عفونت با ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) است و به‌ویژه توسط انواع کم‌خطر ویروس، مانند HPV نوع 6 و 11، ایجاد میشود. این زائده‌ها اغلب به‌صورت برجستگی‌های کوچک، نرم و گوشتی در ناحیه تناسلی، مقعد یا اطراف آن ظاهر می‌شوند.
- ماندگاری طولانی در محیط: برخی از انواع HPV می‌توانند در محیط‌های مرطوب برای مدت کوتاهی زنده بمانند و از این طریق منتقل شوند.
ویژگی‌های بالینی
- ظاهر: زگیل‌های تناسلی ممکن است منفرد یا به‌صورت خوشه‌ای دیده شوند. اندازه آنها می‌تواند از چند میلی‌متر تا چند سانتی‌متر متغیر باشد.
- رنگ: معمولاً همرنگ پوست یا کمی روشن‌تر و گاهی صورتی هستند.
محل بروز:
- در زنان: روی فرج، دیواره‌های واژن، دهانه رحم یا اطراف مقعد.
- در مردان: روی آلت تناسلی، کیسه بیضه، کشاله ران یا مقعد.
- نشانه‌ها: بیشتر زگیل‌ها بدون درد هستند اما ممکن است در برخی موارد باعث خارش، سوزش یا ناراحتی شوند، به‌ویژه در زمان تماس با لباس یا در هنگام رابطه جنسی.
اپیدمیولوژی
- زگیل تناسلی یکی از شایع‌ترین بیماری‌های منتقله از راه جنسی (STIs) است.
- تخمین زده میشود که بیش از 90 درصد موارد زگیل تناسلی توسط HPV نوع 6 و 11 ایجاد می‌شوند.
- این بیماری به‌ویژه در جوانان فعال از نظر جنسی (15 تا 30 سال) شیوع بیشتری دارد.
مکانیسم ایجاد
ویروس HPV با ورود به لایه‌های اپیتلیوم، تکثیر یافته و باعث رشد غیرطبیعی سلول‌ها میشود. انواع کم‌خطر این ویروس معمولاً در ایجاد سرطان نقشی ندارند اما می‌توانند زگیل‌های قابل مشاهده ایجاد کنند.
اهمیت بالینی
- اگرچه زگیل تناسلی به‌طور مستقیم تهدیدکننده حیات نیست، اما تأثیرات روانی و اجتماعی آن مانند کاهش اعتمادبه‌نفس و نگرانی از انتقال بیماری به دیگران قابل توجه است.
- همچنین، در موارد نادر، زگیل‌های تناسلی بزرگ یا متعدد ممکن است مشکلات فیزیکی ایجاد کنند.
درمان
برای مدیریت زگیل تناسلی، گزینه‌های درمانی مختلفی وجود دارد:
- داروهای موضعی: مانند پودوفیلین یا ایمیکویمود برای کوچک کردن زگیل‌ها.
- روش‌های فیزیکی: کرایوتراپی (سرمادرمانی)، لیزر یا جراحی برای حذف زگیل‌های مقاوم یا بزرگ.
- مشاوره جهت کاهش احتمال عود یا انتقال بیماری به شریک جنسی(8).
علائم بیماری زگیل تناسلی
زگیل تناسلی، از شایع‌ترین علائم بالینی عفونت با ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) است که در برخی افراد بروز می‌کند. این علائم می‌تواند بر اساس شدت عفونت و وضعیت سیستم ایمنی فرد متفاوت باشد.
علائم شایع
- زائده‌های گوشتی یا برجستگی‌های کوچک:
این زائده‌ها معمولاً نرم، همرنگ پوست یا صورتی هستند و در نواحی تناسلی، اطراف مقعد یا دهان ظاهر می‌شوند. - خارش یا سوزش:
زگیل‌ها ممکن است باعث ایجاد خارش یا تحریک در ناحیه مبتلا شوند، به‌ویژه در هنگام پوشیدن لباس تنگ یا فعالیت بدنی. - ترشح یا خونریزی:
در مواردی که زگیل‌ها بزرگتر یا تحریک‌شده باشند (مثلاً هنگام رابطه جنسی)، ممکن است خونریزی یا ترشح از آنها مشاهده شود.
علائم کمتر شایع
- احساس ناراحتی در هنگام نشستن یا راه‌رفتن:
زگیل‌های بزرگ یا در محل‌های حساس ممکن است باعث ناراحتی فیزیکی شوند. - افزایش تعداد یا اندازه زگیل‌ها:
در صورت عدم درمان، زگیل‌ها می‌توانند بزرگتر شده یا به نواحی دیگر گسترش پیدا کنند.
توجه به موارد بدون علامت
بیش از 50 درصد افرادی که به HPV آلوده می‌شوند، هیچ علامتی نشان نمی‌دهند و این ویروس ممکن است به‌صورت خاموش در بدن آنها باقی بماند. این افراد می‌توانند ناقل بیماری باشند و ویروس را به دیگران منتقل کنند، حتی بدون آگاهی از ابتلا.
اهمیت تشخیص زودهنگام
از آنجا که علائم زگیل تناسلی ممکن است در ابتدا خفیف باشد، معاینه‌های دوره‌ای به‌ویژه برای افراد در معرض خطر (مانند افراد با شرکای جنسی متعدد) توصیه میشود.
نکات کلیدی برای بیماران
- اگر هر یک از این علائم را تجربه می‌کنید، به پزشک مراجعه کنید تا تشخیص دقیق داده شود.
- درمان زودهنگام می‌تواند از پیشرفت بیماری و گسترش زگیل‌ها جلوگیری کند.
- برای کاهش خطر انتقال، در روابط جنسی از محافظ‌های مناسب استفاده کنید و واکسیناسیون HPV را مدنظر قرار دهید.
علت بیماری زگیل تناسلی
زگیل تناسلی به‌عنوان یکی از عوارض شایع عفونت با ویروس پاپیلومای انسانی (HPV)، عمدتاً به دلیل آلوده شدن با انواع کم‌خطر HPV مانند نوع 6 و 11 ایجاد میشود. این ویروس‌ها با ایجاد تغییرات غیرطبیعی در لایه‌های اپیتلیال پوست و مخاط باعث رشد زائده‌های گوشتی در ناحیه تناسلی یا اطراف مقعد می‌شوند.
عوامل اصلی ایجاد زگیل تناسلی
- عفونت با ویروس HPV:
- انواع کم‌خطر HPV (به‌ویژه نوع 6 و 11) مسئول بیش از 90 درصد موارد زگیل تناسلی هستند.
- این ویروس‌ها معمولاً توانایی ایجاد سرطان ندارند اما باعث تکثیر غیرطبیعی سلول‌های اپیتلیال می‌شوند.
- تماس مستقیم پوست با پوست:
انتقال ویروس از طریق تماس جنسی محافظت‌نشده یا غیرمحافظت‌شده (حتی بدون نفوذ) رخ می‌دهد.
عوامل خطرزا
برخی عوامل می‌توانند احتمال ابتلا به زگیل تناسلی را افزایش دهند:
- سیستم ایمنی ضعیف:
- افرادی با نقص ایمنی (مانند بیماران HIV مثبت یا افراد تحت شیمی‌درمانی) در معرض خطر بیشتری قرار دارند.
- استعمال دخانیات:
- دخانیات با تضعیف پاسخ‌های ایمنی و ایجاد محیط مناسب برای فعالیت ویروس، خطر ابتلا را افزایش می‌دهد.
- سن و جنسیت:
- زگیل تناسلی در افراد جوان‌تر (15 تا 30 سال) و زنان فعال از نظر جنسی شیوع بیشتری دارد.
- تعداد شرکای جنسی:
- داشتن شرکای جنسی متعدد یا ارتباط با فردی که شرکای جنسی متعددی دارد، احتمال انتقال را افزایش می‌دهد.
- عدم رعایت بهداشت جنسی:
- بهداشت ناکافی در ناحیه تناسلی یا استفاده از وسایل مشترک آلوده ممکن است در موارد نادر عامل انتقال باشد(9).
مکانیسم عفونت
ویروس HPV از طریق آسیب‌های میکروسکوپی پوست یا مخاط وارد سلول‌های پایه اپیتلیال میشود. پس از ورود، با استفاده از پروتئین‌های خود، تکثیر سلولی را تحریک کرده و منجر به تشکیل زگیل میشود.
- ویروس‌های کم‌خطر معمولاً درون هسته سلول باقی می‌مانند و باعث تغییرات سرطانی نمی‌شوند.
- پاسخ ایمنی بدن اغلب در پاک‌سازی عفونت موفق است، اما در برخی افراد ویروس باقی‌مانده و موجب بروز زگیل میشود.
اهمیت شناخت عوامل
درک علت‌ها و عوامل خطر زگیل تناسلی به افراد کمک می‌کند تا با پیشگیری و کنترل عوامل قابل‌مدیریت، احتمال ابتلا به این بیماری را کاهش دهند.
عوارض بیماری زگیل تناسلی
زگیل تناسلی در اغلب موارد به خودی خود خطرناک نیست، اما در صورت عدم مدیریت و درمان مناسب می‌تواند عوارضی را به همراه داشته باشد. این عوارض می‌توانند فیزیکی، روانی یا در موارد نادر جدی‌تر باشند.
- عوارض فیزیکی
- عفونت‌های ثانویه:
خراشیدن یا تحریک زگیل‌ها می‌تواند باعث ورود باکتری‌ها به ناحیه و ایجاد عفونت‌های ثانویه شود که معمولاً با قرمزی، درد یا ترشح همراه است. - ناراحتی‌های فیزیکی:
زگیل‌های بزرگ یا خوشه‌ای ممکن است باعث احساس درد یا ناراحتی در هنگام نشستن، راه‌رفتن یا رابطه جنسی شوند. - افزایش تعداد یا اندازه زگیل‌ها:
در صورت ضعف سیستم ایمنی یا عدم درمان، زگیل‌ها ممکن است رشد کنند یا به نواحی دیگر گسترش یابند.
- عوارض روانی و اجتماعی
- کاهش اعتمادبه‌نفس:
ظاهر ناخوشایند زگیل‌ها در نواحی تناسلی یا آشکار شدن آنها ممکن است باعث اضطراب و کاهش اعتمادبه‌نفس شود. - مشکلات ارتباطی:
نگرانی از انتقال بیماری به شریک جنسی یا مواجهه با قضاوت‌های اجتماعی می‌تواند مشکلاتی در روابط فردی ایجاد کند.
- عوارض جدی‌تر (نادر)
- سرطان‌های مرتبط با HPV:
اگرچه زگیل تناسلی معمولاً توسط انواع کم‌خطر HPV ایجاد میشود، اما وجود عفونت‌های همزمان با انواع پرخطر (مانند HPV 16 و 18) می‌تواند خطر ابتلا به سرطان‌های دهانه رحم، مقعد یا آلت تناسلی را افزایش دهد. - پاپیلوماتوز تنفسی راجعه:
در موارد نادر، ویروس ممکن است به راه‌های تنفسی منتقل شده و باعث تشکیل زگیل در ناحیه حلق یا حنجره شود، که اغلب به مداخلات جراحی مکرر نیاز دارد(10).
اهمیت پیشگیری
شناخت این عوارض اهمیت پیشگیری و درمان زودهنگام را نشان می‌دهد. اقداماتی مانند واکسیناسیون HPV، غربالگری منظم، و رعایت بهداشت جنسی می‌تواند از بروز بسیاری از این مشکلات جلوگیری کند.
درمان‌های زگیل تناسلی ناشی از HPV
- کرایوتراپی (سرمادرمانی)
کرایوتراپی یکی از روش‌های رایج درمان زگیل‌های تناسلی است که شامل استفاده از گاز نیتروژن مایع برای فریز کردن و نابود کردن بافت‌های آسیب‌دیده است. این روش با منجمد کردن زگیل، سلول‌های مبتلا به ویروس HPV را تخریب می‌کند. کرایوتراپی به‌ویژه برای درمان زگیل‌های کوچک و محدود مناسب است. مطالعات نشان داده‌اند که این روش می‌تواند به‌طور مؤثری به کاهش یا از بین بردن زگیل‌ها کمک کند، اما ممکن است نیاز به تکرار جلسات درمانی باشد
مزایا:
- روش سریع و غیرتهاجمی است که معمولاً در مطب پزشک قابل انجام است.
- بهبودی سریع‌تر با حداقل درد و عوارض جانبی.
- برای زگیل‌های کوچک و محدود مناسب است و به طور مؤثر سلول‌های مبتلا به HPV را از بین می‌برد.
معایب:
- ممکن است نیاز به تکرار جلسات درمانی داشته باشد.
- در برخی موارد ممکن است زگیل‌ها به‌طور کامل از بین نروند.
- در صورتی که به درستی انجام نشود، ممکن است باعث آسیب به بافت‌های اطراف شود.
- عوارض جانبی موقت مانند درد، قرمزی، و تورم در ناحیه درمان شده ممکن است مشاهده شود. (11).
- لیزر درمانی
لیزر درمانی به‌ویژه در درمان زگیل‌های بزرگتر یا مقاوم به درمان‌های دیگر استفاده میشود. در این روش، لیزر با تابش نور با انرژی بالا به بافت زگیل نفوذ کرده و آن را تبخیر می‌کند. این روش دقیق و مؤثر است و برای زگیل‌هایی که به درمان‌های دیگر پاسخ نمی‌دهند، کاربرد دارد. یکی از مزایای لیزر درمانی، توانایی هدف‌گیری دقیق نواحی مبتلا و کاهش آسیب به بافت‌های سالم اطراف است
مزایا:
- بسیار دقیق و مؤثر است و برای درمان زگیل‌های بزرگتر یا مقاوم به درمان‌های دیگر مناسب است.
- عوارض جانبی کمی دارد و معمولاً درد کمتری دارد.
- می‌تواند به کاهش خونریزی و بهبود سریع‌تر کمک کند.
معایب:
- هزینه بالاتری دارد و معمولاً در مراکز تخصصی انجام میشود.
- نیاز به بی‌حسی موضعی یا عمومی دارد که ممکن است برای برخی افراد ناراحت‌کننده باشد.
- ممکن است باعث التهاب و تاول در ناحیه درمانی شود.
در برخی موارد، درمان ممکن است نیاز به تکرار داشته باشد(12).
.
- داروهای موضعی
داروهای موضعی یکی از درمان‌های رایج برای درمان زگیل‌های تناسلی هستند. این داروها شامل ترکیباتی مانند پودوفیلوکس و ایمیکیمود می‌شوند. پودوفیلوکس یک داروی شیمیایی است که باعث تخریب سلول‌های زگیل میشود. این دارو معمولاً به‌صورت کرم یا محلول موضعی تجویز میشود و به‌طور مؤثر رشد زگیل‌ها را مهار می‌کند. ایمیکیمود نیز یک داروی ایمنی است که به تقویت پاسخ ایمنی بدن کمک کرده و باعث میشود که بدن به‌طور طبیعی به مبارزه با HPV بپردازد. این دارو برای درمان زگیل‌های تناسلی استفاده میشود و می‌تواند به بهبود یا از بین بردن زگیل‌ها کمک کند
مزایا:
- درمان راحت و غیرتهاجمی است که در خانه قابل استفاده است.
- برای زگیل‌های کوچک و محدود بسیار مؤثر است.
- به‌طور کلی هزینه کمتری نسبت به روش‌های دیگر دارد.
- ایمیکیمود به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند و باعث تخریب ویروس میشود.
معایب:
- استفاده از داروها ممکن است باعث سوزش، قرمزی یا التهاب در ناحیه درمانی شود.
- ممکن است به زمان بیشتری برای درمان کامل نیاز داشته باشد.
- برخی افراد ممکن است به داروهای موضعی واکنش آلرژیک نشان دهند.
- پودوفیلوکس می‌تواند به بافت‌های سالم اطراف آسیب برساند، بنابراین باید با دقت استفاده شود.(13).
- الکتروکوتر
الکتروکوتر یکی دیگر از روش‌های درمان زگیل‌های تناسلی است که از جریان برق برای سوزاندن بافت‌های آلوده به HPV استفاده می‌کند. این روش معمولاً در مواقعی که زگیل‌ها مقاوم به درمان‌های دیگر هستند، استفاده میشود. الکتروکوتر به سرعت و با دقت بالایی زگیل‌ها را از بین می‌برد و معمولاً نیازی به بستری شدن ندارد. یکی از مزایای این روش، دقت بالا و کاهش خطر عفونت است
مزایا:
- بسیار دقیق است و به‌ویژه در درمان زگیل‌های بزرگ یا مقاوم به درمان‌های دیگر مفید است.
- زمان درمان کوتاه است و نتایج آن معمولاً سریع به‌دست می‌آید.
- در مقایسه با جراحی، خونریزی کمتری دارد و نیاز به بستری ندارد.
معایب:
- ممکن است برای برخی افراد دردناک باشد و نیاز به بی‌حسی موضعی داشته باشد.
- احتمال بروز عفونت در صورت رعایت نکردن نکات بهداشتی وجود دارد.
- ممکن است باعث اسکار یا زخم‌های ماندگار در ناحیه درمان شود.
- ممکن است هزینه بالایی داشته باشد. (14).
- جراحی
در موارد نادر، هنگامی که زگیل‌ها به‌طور گسترده‌ای منتشر شده یا به درمان‌های دیگر پاسخ نمی‌دهند، ممکن است پزشک جراحی را توصیه کند. در این روش، زگیل‌ها به‌طور فیزیکی برداشته می‌شوند. جراحی می‌تواند شامل بریدن زگیل‌ها، کشتن آنها با لیزر یا استفاده از کرایوتراپی همراه با جراحی باشد. این روش معمولاً در موارد شدید و پیشرفته به‌کار می‌رود
- مزایا:
- روش مؤثری است که در درمان زگیل‌های بزرگ یا مقاوم به درمان‌های دیگر کاربرد دارد.
- می‌تواند به‌طور قطعی زگیل‌ها را از بین ببرد و برای زگیل‌های وسیع یا چندگانه مؤثر است.
- عوارض جانبی کم و میزان موفقیت بالای درمان.
معایب:
- ممکن است نیاز به بیهوشی عمومی یا موضعی داشته باشد.
- معمولاً زمان بهبودی طولانی‌تر است و ممکن است درد و ناراحتی بیشتری ایجاد کند.
- ممکن است باعث بروز زخم یا اسکار در ناحیه درمان شود.
- نیاز به بستری شدن یا مراقبت‌های ویژه در برخی موارد.
- هزینه بالا و نیاز به مراجعه به مرکز جراحی دارد.(15).
روش‌های آزمایشگاهی تشخیصی HPV و زگیل تناسلی
- آزمایش PCR (واکنش زنجیره‌ای پلیمراز)
آزمایش PCR یکی از دقیق‌ترین و حساس‌ترین روش‌های تشخیص HPV است. این روش به کمک تکنیک‌های مولکولی، DNA ویروس HPV را در نمونه‌های مختلف مانند پاپ اسمیر، ترشحات تناسلی یا خون شناسایی می‌کند. با استفاده از این آزمایش می‌توان انواع مختلف HPV را شناسایی کرد، از جمله انواع پرخطر که ممکن است باعث سرطان شوند. این آزمایش به‌ویژه در تشخیص عفونت‌های جدید و در مواردی که نیاز به دقت بالا باشد، بسیار مؤثر است. همچنین، نتایج آن سریع و دقیق است و می‌تواند به شناسایی انواع مختلف HPV کمک کند(16).
- آزمایش Hybrid Capture 2 (HC2)
روش Hybrid Capture 2 (HC2) برای شناسایی DNA ویروس HPV در نمونه‌های پاپ اسمیر استفاده میشود. این روش با استفاده از تکنیک هیبریداسیون مولکولی، DNA ویروس HPV را شناسایی کرده و انواع پرخطر آن را که در ایجاد سرطان سرویکس نقش دارند، شناسایی می‌کند. HC2 به‌ویژه برای غربالگری خانم‌ها در سنین بالاتر یا کسانی که در معرض خطر سرطان سرویکس هستند، استفاده میشود. این روش علاوه بر دقت بالا، در محیط‌های آزمایشگاهی مختلف قابل اجراست و نتایج آن سریع است(17). - آزمایش پاپ اسمیر (Pap Smear)
پاپ اسمیر یکی از روش‌های رایج و ارزان برای غربالگری سرطان سرویکس است که در تشخیص تغییرات سلولی ناشی از عفونت HPV مؤثر است. در این آزمایش، سلول‌های سطح دهانه رحم جمع‌آوری شده و زیر میکروسکوپ بررسی می‌شوند تا تغییرات پیش‌سرطانی یا سرطانی شناسایی شود. پاپ اسمیر به‌طور عمده برای تشخیص عفونت‌های HPV در مراحل پیشرفته و تغییرات سلولی کاربرد دارد. اگرچه این آزمایش به‌طور مستقیم ویروس HPV را شناسایی نمی‌کند، اما با ترکیب آن با آزمایش HPV، دقت تشخیص افزایش می‌یابد(18). - آزمایش DNA پروب (DNA Probe Test)
آزمایش DNA پروب یک روش مولکولی است که برای شناسایی DNA ویروس HPV در نمونه‌های بالینی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این روش از پروب‌های خاص برای شناسایی و اتصال به DNA ویروس HPV استفاده می‌کند. با استفاده از این آزمایش، انواع پرخطر HPV که به سرطان سرویکس مرتبط هستند، شناسایی می‌شوند. این روش به‌ویژه در مواردی که نیاز به شناسایی دقیق انواع HPV باشد، مؤثر است و در تشخیص عفونت‌های فعال نیز به‌کار می‌رود.(19). - آزمایش آنتی‌بادی‌های HPV (Antibody Detection Tests)
آزمایش آنتی‌بادی‌های HPV به شناسایی واکنش سیستم ایمنی بدن نسبت به ویروس HPV کمک می‌کند. این آزمایش معمولاً برای بررسی وضعیت ایمنی بدن در برابر HPV و شناسایی عفونت‌های قبلی انجام میشود. به‌طور کلی، این آزمایش برای تشخیص عفونت‌های فعال و جدید کاربرد ندارد، بلکه بیشتر برای ارزیابی ایمنی بدن یا سابقه عفونت مفید است. در این آزمایش، حضور آنتی‌بادی‌های ضد HPV نشان‌دهنده‌ی پاسخ ایمنی بدن به ویروس است.(20).
آزمایش PCR (واکنش زنجیره‌ای پلیمراز) برای تشخیص HPV
آزمایش PCR یک روش مولکولی قدرتمند برای شناسایی و تشخیص ویروس‌ها از جمله ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) است. این آزمایش با تکثیر و شناسایی DNA ویروس HPV از نمونه‌های مختلف (مانند پاپ اسمیر، ترشحات تناسلی، خون و غیره) انجام میشود. PCR یکی از دقیق‌ترین و حساس‌ترین روش‌های تشخیصی برای شناسایی HPV است و می‌تواند انواع مختلف این ویروس را شناسایی کند.
انواع سروتایپ‌ها (Genotypes) در HPV:
HPV بیش از 200 نوع مختلف دارد که به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند:
- HPV با خطر بالا (High-risk HPV): این انواع ویروس HPV به‌طور عمده با سرطان‌های مختلف مرتبط هستند، از جمله سرطان دهانه رحم، سرطان واژن، سرطان مقعد و برخی دیگر از سرطان‌های تناسلی و دهانی. برخی از انواع پرخطر شامل:
- HPV-16: رایجترین نوع پرخطر که با سرطان دهانه رحم و سرطان‌های دیگر مرتبط است.
- HPV-18: دومین نوع رایج در بروز سرطان دهانه رحم.
- HPV-31, 33, 45, 52, 58: انواع دیگر پرخطر که ممکن است در بروز سرطان‌های تناسلی دخیل باشند.
- HPV با خطر پایین (Low-risk HPV): این انواع معمولاً باعث زگیل‌های تناسلی و برخی عفونت‌های سطحی دیگر می‌شوند و ارتباط کمتری با سرطان دارند. انواع رایج شامل:
- HPV-6: یکی از شایع‌ترین انواع کم‌خطر که باعث زگیل‌های تناسلی میشود.
- HPV-11: مشابه HPV-6، این نوع نیز باعث زگیل‌های تناسلی میشود.
کاربردهای آزمایش PCR برای HPV:
- تشخیص انواع HPV: آزمایش PCR می‌تواند انواع مختلف HPV را شناسایی کند و بر اساس پروب‌های خاص برای هر نوع، انواع پرخطر و کم‌خطر را شناسایی می‌کند. این توانایی به پزشکان این امکان را می‌دهد که دقیق‌تر تشخیص دهند که بیمار از کدام نوع HPV مبتلا است.
- غربالگری سرطان‌های مرتبط با: HPV PCR می‌تواند در غربالگری سرطان‌های مرتبط با HPV مانند سرطان دهانه رحم و سایر سرطان‌های تناسلی و دهانی استفاده شود. این آزمایش می‌تواند برای شناسایی انواع پرخطر HPV که در ایجاد سرطان نقش دارند، استفاده شود.
- تشخیص عفونت‌های فعال: PCR یکی از دقیق‌ترین روش‌ها برای شناسایی عفونت‌های فعال HPV است. به‌ویژه در بیماران بدون علائم بالینی، PCR می‌تواند حضور ویروس را شناسایی کند.
- دقت و حساسیت بالا: یکی از مزایای PCR این است که می‌تواند حتی مقادیر بسیار کم از ویروس را شناسایی کند. این ویژگی باعث میشود که PCR برای شناسایی HPV در مراحل ابتدایی عفونت و در نمونه‌های نامناسب، بسیار مفید باشد.
مزایای آزمایش: PCR
- دقت بالا: PCR قادر است انواع مختلف HPV را با دقت بالا شناسایی کند.
- حساسیت و خاصیت بالا: حتی در مقادیر کم از DNA ویروس می‌تواند نتایج دقیق بدهد.
- شناسایی دقیق انواع پرخطر: این آزمایش می‌تواند انواع پرخطر HPV را که به سرطان‌های تناسلی و دهانی مرتبط هستند، شناسایی کند.
- کاربرد در موارد بدون علائم: PCR می‌تواند در افرادی که علائم بالینی ندارند اما در معرض خطر هستند، استفاده شود.
معایب آزمایش PCR:
- هزینه بالا: PCR نسبت به سایر روش‌ها هزینه بالاتری دارد.
- نیاز به تجهیزات خاص: برای انجام این آزمایش نیاز به تجهیزات آزمایشگاهی پیشرفته است که ممکن است در همه مراکز موجود نباشد.
- نیاز به تخصص بالا: انجام و تفسیر نتایج PCR نیاز به تخصص بالایی دارد.
نتایج آزمایش PCR:
نتایج آزمایش PCR ممکن است شامل شناسایی یکی از انواع HPV (پرخطر یا کم‌خطر) باشد. اگر ویروس شناسایی شود، پزشک می‌تواند بر اساس نوع و شدت عفونت، درمان مناسب را پیشنهاد دهد. در مواردی که HPV پرخطر شناسایی شود، ممکن است نیاز به آزمایش‌های اضافی برای ارزیابی خطر سرطان و پیگیری‌های بعدی باشد.
در اینجا یک جدول دقیق‌تر برای سروتایپ‌های HPV با رده‌بندی بر اساس نوع ویروس (پرخطر و کم‌خطر) و زیرمجموعه‌ها آمده است:
- HPV با خطر بالا (High-risk HPV): این انواع ویروس HPV به‌طور عمده با سرطان‌های مختلف مرتبط هستند، از جمله سرطان دهانه رحم، سرطان واژن، سرطان مقعد و برخی دیگر از سرطان‌های تناسلی و دهانی. برخی از انواع پرخطر شامل:
شرح وارتباط با بیماری‌ها
نوع HPV
رده‌بندی
شایع‌ترین نوع پرخطر که با سرطان دهانه رحم، سرطان‌های تناسلی، دهانی و گلو مرتبط است.
HPV-16
پرخطر (High-risk)
دومین نوع رایج پرخطر که به سرطان دهانه رحم، واژن، مقعد و برخی سرطان‌های دیگر مرتبط است.
HPV-18
پرخطر (High-risk)
با سرطان دهانه رحم، واژن، مقعد و دیگر سرطان‌های تناسلی مرتبط است.
HPV-31,HPV-33,HPV-45,HPV-52,HPV-58,HPV-68,HPV-82,HPV-26
پرخطر (High-risk)
یکی از رایجترین انواع کم‌خطر که معمولاً باعث زگیل‌های تناسلی میشود.
HPV-6
کم‌خطر (Low-risk)
مشابه HPV-6، بیشتر باعث زگیل‌های تناسلی میشود و به ندرت به تغییرات پیش‌سرطانی منجر میشود.
HPV-11
کم‌خطر (Low-risk)
یکی از انواع کم‌خطر که به زگیل‌های تناسلی و تغییرات سلولی جزئی منجر میشود.
HPV-43,HPV-42,HPV-44,HPV-61,HPV-70,HPV-53,HPV-39,HPV-81,HPV-53
کم‌خطر (Low-risk)
نکات مهم:
- HPV پرخطر: این انواع ویروس به سرطان‌های دهانه رحم، مقعد، واژن و دیگر سرطان‌های تناسلی و دهانی ارتباط دارند.
- HPV کم‌خطر: این انواع معمولاً باعث زگیل‌های تناسلی می‌شوند و خطر ابتلا به سرطان‌ها را افزایش نمی‌دهند.
- HPV-16 و HPV-18 به عنوان شایع‌ترین و پرخطرترین انواع شناخته می‌شوند که نقش اصلی در بروز سرطان دهانه رحم دارند(21-23).
روش‌های گرفتن تست‌های مختلف آزمایشگاهی برای HPV
- آزمایش پاپ اسمیر (Pap Smear) یا تست پاپ (Pap Test):
- روش انجام: در این آزمایش، نمونه‌ای از سلول‌های دهانه رحم گرفته میشود تا تغییرات سلولی در پاسخ به عفونت HPV یا دیگر مشکلات بررسی شود.
- فرآیند: پزشک از ابزاری به نام اسپکولوم برای باز کردن واژن استفاده کرده و با استفاده از یک برس یا گیره، نمونه‌ای از سلول‌های دهانه رحم گرفته میشود. سپس نمونه به آزمایشگاه فرستاده میشود.
- آزمایش HPV DNA (PCR):
- روش انجام: این آزمایش برای شناسایی وجود ویروس HPV در بدن و شناسایی انواع پرخطر HPV استفاده میشود. در این تست، نمونه از دهانه رحم یا ناحیه تناسلی گرفته میشود و سپس در آزمایشگاه برای شناسایی DNA ویروس تجزیه و تحلیل میشود.
- فرآیند: نمونه از طریق پاپ اسمیر یا نمونه‌برداری مستقیم از منطقه آلوده (مانند زگیل تناسلی) گرفته میشود. سپس با استفاده از فناوری PCR، DNA ویروس شناسایی میشود.
- آزمایش HPV RNA (RNA In Situ Hybridization):
- روش انجام: در این روش، RNA ویروس در سلول‌های دهانه رحم شناسایی میشود تا تعیین کند که آیا HPV در حال فعال شدن است یا خیر.
- فرآیند: سلول‌های دهانه رحم از طریق پاپ اسمیر یا نمونه‌برداری مستقیم گرفته میشود و سپس نمونه‌ها در آزمایشگاه برای شناسایی RNA ویروس تحلیل میشود.
- آزمایش زگیل تناسلی (HPV PCR برای زگیل‌ها):
- روش انجام: این آزمایش برای تشخیص وجود HPV در زگیل‌های تناسلی و شناسایی نوع ویروس مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- فرآیند: نمونه‌برداری از زگیل‌های تناسلی انجام میشود و سپس در آزمایشگاه با استفاده از PCR انواع HPV شناسایی میشود.
ترس‌ها و سوالات رایج مردم درباره HPV
1
o پاسخ: خیر، بیشتر انواع HPV باعث سرطان نمی‌شوند. بسیاری از عفونت‌ها خود به خود درمان می‌شوند و به ندرت به سرطان تبدیل می‌شوند. فقط برخی از انواع پرخطر HPV ممکن است منجر به سرطان‌های دهانه رحم، مقعد، گلو و سایر قسمت‌های بدن شوند.
2
o پاسخ: واکسیناسیون HPV (مانند واکسن گارداسیل) بهترین روش پیشگیری از ابتلا به ویروس است. همچنین، استفاده از کاندوم در روابط جنسی و داشتن شریک جنسی ثابت نیز می‌تواند خطر انتقال را کاهش دهد.
3
o پاسخ: هیچ درمان خاصی برای خود ویروس HPV وجود ندارد، اما تغییرات سلولی ناشی از HPV می‌تواند با روش‌های مختلف مانند کرایوتراپی، لیزر و داروهای موضعی درمان شود.
4
o پاسخ: زگیل‌های تناسلی معمولاً غیرسرطانی هستند و بیشتر افراد با درمان‌های ساده‌ای می‌توانند آنها را از بین ببرند. اگر زگیل‌ها یا عفونت‌های HPV شما ادامه پیدا کنند، باید به پزشک مراجعه کنید.
5
o پاسخ: بله، HPV از طریق تماس جنسی منتقل میشود. این ویروس می‌تواند از طریق تماس پوستی به پوست یا تماس با نواحی آلوده انتقال یابد، حتی اگر علائمی وجود نداشته باشد.
6
o پاسخ: خیر، مردان نیز می‌توانند به HPV مبتلا شوند و از آن رنج ببرند. در مردان، HPV می‌تواند منجر به زگیل‌های تناسلی، سرطان‌های مقعد و گلو شود.
7
o پاسخ: واکسن HPV برای هر فردی که هنوز به ویروس مبتلا نشده باشد مفید است. این واکسن در سنین نوجوانی توصیه میشود، اما بزرگسالان نیز می‌توانند از آن بهره‌مند شوند، به‌ویژه اگر قبلاً عفونت نداشته‌اند.
8
o پاسخ: آزمایش HPV معمولاً برای زنان توصیه میشود، به‌ویژه برای شناسایی خطر سرطان دهانه رحم. برای مردان، آزمایش HPV برای شناسایی زگیل‌های تناسلی یا عفونت‌های مقعدی ممکن است مورد نیاز باشد.
رفرنس‌ها
- Szymonowicz KA, Chen J. Biological and clinical aspects of HPV-related cancers. Cancer biology & medicine. 2020 Nov 11;17(4):864.
- Bruni L, Saura-Lázaro A, Montoliu A, Brotons M, Alemany L, Diallo MS, Afsar OZ, LaMontagne DS, Mosina L, Contreras M, Velandia-González M. HPV vaccination introduction worldwide and WHO and UNICEF estimates of national HPV immunization coverage 2010–2019. Preventive medicine. 2021 Mar 1;144:106399.
- شاهی مریم, شمسیان سیدعلی اکبر, قدسی محمد, شفایی اعظم. بررسی شیوع ویروس پاپیلومای انسانی و انواع ژنوتایپ های آن در مردان ایرانی.
- Stanley M. Immunobiology of HPV and HPV vaccines. Gynecologic oncology. 2008 May 1;109(2):S15-21.
- Vorsters A, Bosch FX, Poljak M, Stanley M, Garland SM. HPV prevention and control–the way forward. Preventive medicine. 2022 Mar 1;156:106960.
- Freitas AC, Mariz FC, Silva MA, Jesus AL. Human papillomavirus vertical transmission: review of current data. Clinical infectious diseases. 2013 May 15;56(10):1451-6.
- Yanofsky VR, Patel RV, Goldenberg G. Genital warts: a comprehensive review. The Journal of clinical and aesthetic dermatology. 2012 Jun;5(6):25.
- Scheinfeld N. Genital warts. Dermatology online journal. 2006;12(3).
- Tyros G, Mastraftsi S, Gregoriou S, Nicolaidou E. Incidence of anogenital warts: epidemiological risk factors and real-life impact of human papillomavirus vaccination. International journal of STD & AIDS. 2021 Jan;32(1):4-13.
- Wilson M, Wilson PJ, Wilson M, Wilson PJ. Genital warts. Springer International Publishing; 2021.
- García‐Oreja S, Álvaro‐Afonso FJ, Tardáguila‐García A, López‐Moral M, García‐Madrid M, Lázaro‐Martínez JL. Efficacy of cryotherapy for plantar warts: a systematic review and meta‐ Dermatologic therapy. 2022 Jun;35(6):e15480.
- Iranmanesh B, Khalili M, Zartab H, Amiri R, Aflatoonian M. Laser therapy in cutaneous and genital warts: A review article. Dermatologic Therapy. 2021 Jan;34(1):e14671.
- Jung JM, Jung CJ, Lee WJ, Won CH, Lee MW, Choi JH, Chang SE. Topically applied treatments for external genital warts in nonimmunocompromised patients: a systematic review and network meta‐ British Journal of Dermatology. 2020 Jul 1;183(1):24-36.
- Mawardi P, Kamilah L, Fauziyyah Heryadi F, Arrosyid A. The Effectiveness of Chemical Cautery and Electrosurgery on Anogenital Wart: Systematic Review. Clinical, Cosmetic and Investigational Dermatology. 2023 Dec 31:2773-80.
- Kore VB, Anjankar A. A Comprehensive Review of Treatment Approaches for Cutaneous and Genital Warts. Cureus. 2023 Oct;15(10).
- Ghobadi M, Fakhar HB, Shaghaghi B. The Prevalence of Human Papillomavirus Genotypes in Women with Genital Warts Using Polymerase Chain Reaction (PCR). International Journal of Cancer Management. 2023 Dec 31;16(1).
- Carestiato FN, Silva KC, Dimetz T, Oliveira LH, Cavalcanti S. Prevalence of human papillomavirus infection in the genital tract determined by hybrid capture assay. Brazilian Journal of Infectious Diseases. 2006;10:331-6.
- Carvalho FS, Porto NK, Azevedo PV, Magalhães PK, de Araújo EN, Correia MS, da Silva KM, Pavão JM, Ferreira JD, Maior LP, Cavalcanti MG. Agents causing genital infections in routine cytological tests: frequency and characteristics of Papanicolaou smears. Brazilian Journal of Biology. 2021 Jun 21;82:e238180.
- Chang F, Syrjänen S, Shen Q, Ji H, Syrjänen K. Detection of human papillomavirus (HPV) in genital warts and carcinomas by DNA in situ hybridization in Chinese patients. Cytopathology. 1990 Apr;1(2):97-103.
- Erduran F, İyidal AY. Evaluation of Serological Test Results of Other Sexually Transmitted Diseases in Patients with Anogenital Warts. Journal of the Turkish Academy of Dermatology. 2022 Jul 1;16(3).
- Castle PE, Schiffman M, Gravitt PE, Kendall H, Fishman S, Dong H, Hildesheim A, Herrero R, Bratti MC, Sherman ME, Lorincz A. Comparisons of HPV DNA detection by MY09/11 PCR methods. Journal of medical virology. 2002 Nov;68(3):417-23.
- Rozendaal L, Walboomers JM, Van Der Linden JC, Voorhorst FJ, Kenemans P, Helmerhosrt TJ, Van Ballegooijen M, Meijer CJ. PCR‐based high‐risk HPV test in cervical cancer screening gives objective risk assessment of women with cytomorphologically normal cervical smears. International journal of cancer. 1996 Dec 11;68(6):766-9.
- McCormick JP, Suh JD, Lee JT, Wells C, Wang MB. Role of high‐risk HPV detected by PCR in malignant Sinonasal inverted papilloma: a meta‐ The Laryngoscope. 2022 May;132(5):926-32.
نظرات
