آزمایش CPK یا کراتین فسفوکیناز چیست و چه کاربردی دارد ؟ + تفسیر تست CPK و رنج نورمال

آزمایش کراتین فسفوکیناز

کراتین فسفوکیناز (CPK) Creatine phosphokinase یک آنزیم در بدن است. عمدتاً در قلب، مغز و ماهیچه‌های اسکلتی یافت می‌شود.

اختصاصی‌ترین آزمایش برای دیستروفی عضلانی (MD) است. افزایش سطح CPK نشان دهنده بیماری عضلانی است. از آنجایی که غلظت CPK در گلبول‌های قرمز قابل توجه نیست، سطح CPK تحت تأثیر همولیز قرار نمی‌گیرد. CPK مانند سایر آنزیم‌های آزمایش شده (مانند ترانس آمینازها، آلدولاز، لاکتات دهیدروژناز) تحت تأثیر اختلال عملکرد کبد قرار نمی‌گیرد. سطوح بالای CPK تنها نشان دهنده نشت آنزیم از سلول‌های عضلانی است. این تغییر دقیقاً با شدت بیماری مرتبط نیست. همه MD ها منجر به افزایش CPK در مرحله فعال بیماری می‌شوند. یافتن سه سطح افزایش یافته به فاصله یک ماه برای MD تشخیصی است. در مراحل اولیه بیماری، سطح CPK 50 تا 300 برابر بیشتر از سطح طبیعی است، اما با کاهش توده عضلانی، سطوح آن کاهش می‌یابد.

اندازه‌گیری کراتین کیناز (CK) یک آزمایش اولیه مهم در ارزیابی آسیب عضلانی، از جمله بررسی میوپاتی‌های مشکوک است. علاوه‌براین، دستورالعمل‌های فعلی نشان می‌دهند که سطح CK ممکن است در بیمارانی که از استاتین‌ها استفاده می‌کنند و علائمی برای ارزیابی آسیب عضلانی ایجاد می‌کنند، بررسی شود. افزایش CK در این شرایط اغلب ممکن است مثبت کاذب باشد، زیرا میوپاتی واقعی با استاتین‌ها بسیار کمتر از میالژی‌های ساده است و در واقع در کارآزمایی‌2ها افزایش CK با نرخ‌های مشابهی در بیماران تحت درمان با استاتین و دارونما رخ می‌دهد. تفسیر دقیق CK بسیار مهم است، زیرا سطوح بالا ممکن است حتی در صورت عدم وجود علائم، تردید در شروع درمان با استاتین، یا قطع درمان حتی زمانی که علائم حداقل هستند، منجر به کار بیشتر شود. درک عوامل موثر بر CK و ایجاد محدوده مرجع دقیق‌تر برای تفسیر CK مناسب و تصمیم‌گیری پزشک ضروری است. مطالعات قبلی نشان داده‌اند که سطوح CK در مردان و در بیماران سیاه‌پوست بالاتر است و برخی CK پایین‌تر را در بیماران مسن‌تر نشان داده‌اند.

چه زمانی نیاز به آزمایش CPK داریم؟

چه زمانی باید آزمایش شود؟ وقتی ضعف عضلانی، درد عضلانی و/یا ادرار تیره دارید و پزشک شما به آسیب عضلانی مشکوک است. گاهی اوقات برای نظارت بر رفع یا تداوم آسیب عضلانی درخواست می‌شود.

هنگامی که سطح کل CPK بسیار بالا است، اغلب به این معنی است که آسیب یا استرس به بافت عضلانی، قلب یا مغز وارد شده است. آسیب بافت عضلانی به احتمال زیاد. هنگامی که یک عضله آسیب می‌بیند، CPK به جریان خون نشت می‌کند. یافتن نوع خاصی از CPK به تعیین اینکه کدام بافت آسیب دیده است کمک می‌کند. این تست ممکن است برای موارد زیر استفاده شود: تشخیص حمله قلبی ارزیابی علت درد قفسه سینه تعیین اینکه آیا عضله آسیب دیده است یا خیر. الگوی و زمان افزایش یا کاهش سطح CPK می‌تواند در تشخیص مهم باشد. این امر به ویژه در مواردی که مشکوک به حمله قلبی باشد صادق است. در بیشتر موارد به جای این آزمایش یا همراه با این آزمایش برای تشخیص حمله قلبی از آزمایش‌های دیگری استفاده می‌شود.

شرایط و نحوه انجام آزمایش CPK

در بیشتر مواقع به آمادگی خاصی نیاز نیست. در مورد داروهایی که مصرف می‌کنید به پزشک خود بگویید. داروهایی که می‌توانند اندازه‌گیری CPK را افزایش دهند عبارتند از:

• آمفوتریسین B
• داروهای بی‌حس کننده خاص
• استاتین‌ها
• فیبرات‌ها
• دگزامتازون
• الکل و کوکائین

برای انجام تست CPK نیاز به نمونه خون بیماراست، برای انجام این کار، پرستار یا پرسنل آزمایشگاه، پس از ضدعفونی محل مورد نظر یک نوار کشسان را دور بازوی شما میبندد و پس از مشاهده رگ، سرنگ را وارد رگ نموده و نوار کشسان را باز نموده و اقدام به خونگیری می‌نماید، سپس سرنگ را خارج نموده و پنبه را در محل خروج سوزن قرار داده و از شما درخواست می‌کند که روی پنبه را تا زمان قطع خونریزی محکم فشار دهید، لطفا از ماساژ دادن پنبه روی پوست خودداری کنید. شما می‌توانید به راحتی و بدون هیچ نگرانی در مورد انتظار در صف‌های طولانی آزمایشگاه باتوجه به وضعیت موجود و شیوع کرونا، با مراجعه به سایت آزمایشگاه تشخیص طبی در اصفهان  ،قسمت نمونه گیری درمنزل این آزمایش را انجام دهید.

اثرات جانبی آزمایش CPK

آزمایش خون CPK یک روش نسبتاً ایمن است و حتی میتوانید با رعایت پروتکل ها مانند آزمایش خون در منزل، آزمایش CPK را انجام دهید. و در صورت وجود عوارض جانبی نادر و خفیف است. برخی از عوارض جانبی که می‌تواند مربوط به آزمایش CPK باشد عبارتند از:

• درد در محل تزریق
• خون ریزی بیش از حد
• سرگیجه
• غش
• عفونت در محل ورود سوزن

تفسیر آزمایش CPK

محدوده طبیعی CPK از یک مرد به زن دیگر متفاوت است. محدوده طبیعی CPK برای مردان بین 39 تا 308 U/L است، در حالی که در زنان محدوده طبیعی CPK بین 26 تا 192 U/L است. بازه مقادیر متوسط ​​بین آزمایشگاه‌های مختلف ممکن است، به طور نامحسوس متفاوت باشد. برخی از آزمایشگاه‌ها از اندازه‌گیری‌های متفاوتی استفاده می‌کنند یا نمونه‌های مختلفی را آزمایش می‌کنند. با پزشک خود در مورد معنای نتایج آزمایش CPK خود صحبت کنید.

سطوح بالای CPK ممکن است در افرادی که دارای موارد زیر هستند دیده شود:

• آسیب یا سکته مغزی
• تشنج
• دلیریوم ترمن
• درماتومیوزیت یا پلی میوزیت
• شوک الکتریکی
• حمله قلبی
• التهاب عضله قلب (میوکاردیت)
• مرگ بافت ریه (سکته ریوی)
• دیستروفی عضلانی
• میوپاتی
• رابدومیولیز (رابدومیولیز تجزیه سریع بافت عضلانی است. این عارضه می‌تواند ناشی از آسیب فیزیکی، شیمیایی یا بیولوژیکی جدی به عضلات باشد).
• تروما

سایر شرایطی که ممکن است نتایج آزمایش مثبت بدهد عبارتند از:

• کم‌کاری تیروئید
• پرکاری تیروئید
• پریکاردیت به دنبال حمله قلبی

CK بالا، یا افزایش سطح در نمونه‌های بعدی، عموماً نشان‌دهنده آسیب اخیر عضلانی است، اما محل یا علت آن را نشان نمی‌دهد. نتایج آزمایش‌های سریالی که به اوج می‌رسند و سپس شروع به افت می‌کنند، نشان می‌دهند که آسیب‌های عضلانی جدید کاهش یافته است، در حالی که افزایش‌ها و ارتفاعات مداوم نشان‌دهنده آسیب مداوم است. افزایش سطح CK ممکن است در برخی از اختلالات عضلانی (میوپاتی) دیده شود که دلایل مختلفی دارند. افراد ممکن است دارای سطوح CK باشند که بسته به شدت آسیب عضلانی، به میزان قابل توجهی افزایش یافته است. کسانی که رابدومیولیز دارند ممکن است سطح CK 100 برابر سطح نرمال و گاهی حتی بالاتر باشد.

برای یافتن محل دقیق آسیب عضلانی باید آزمایش‌های دیگری نیز انجام شود. عواملی که ممکن است بر نتایج آزمایش تأثیر بگذارد عبارتند از کاتتریزاسیون قلبی، تزریق عضلانی، ضربه به عضلات، جراحی اخیر و ورزش سنگین.

سطح پایین CK ممکن است در اوایل بارداری دیده شود.

آیا همه افرادی که درد و ضعف عضلانی دارند باید تست CPK انجام دهند؟

درد و ضعف عضلانی علائم شایعی هستند که با بسیاری از شرایط موقتی دیده می‌شوند. معمولاً به آزمایش معمول CK نیازی نیست. با این حال، اگر فردی دارو مصرف می‌کند یا در معرض ماده‌ای قرار گرفته است که با آسیب عضلانی مرتبط بوده و با ضعف عضلانی، درد عضلانی و/یا ادرار تیره تظاهر می‌کند، ممکن است آزمایش CK نشان داده شود.

آیا تست CK برای اهدافی غیر از تشخیص آسیب ماهیچه‌های اسکلتی استفاده می‌شود؟ آزمایش CK زمانی یکی از آزمایش‌های اولیه بود که برای کمک به تشخیص حمله قلبی تجویز می‌شد، اما در ایالات متحده، این استفاده از CK تا حد زیادی با آزمایش تروپونین جایگزین شده است. با این حال، آزمایش CK ممکن است گاهی برای کمک به تشخیص حمله قلبی دوم که مدت کوتاهی پس از حمله اول رخ می دهد، استفاده شود. ممکن است از یک سری آزمایشات CK برای نظارت بر آسیب قلبی استفاده شود تا مشخص شود که آیا برطرف می‌شود یا ادامه می‌یابد. آسیب قلبی که در طول حمله قلبی رخ می‌دهد می‌تواند باعث افزایش سطح CK در عرض چند ساعت شود. سطوح در عرض 12 تا 24 ساعت به اوج خود می‌رسد و پس از 2 تا 4 روز به حالت عادی باز می‌گردد.

اگر آسیب اضافی رخ دهد یا ادامه داشته باشد، مانند حمله قلبی دوم یا بعدی، سطح CK ممکن است بالا بماند. گاهی اوقات، آزمایش CK ممکن است زمانی که مشکوک به حمله قلبی باشد و آزمایش تروپونین در دسترس نباشد، تجویز شود. در این مورد، هنگامی که CK بالا می‌رود، ممکن است از آزمایش CK-MB به عنوان آزمایش بعدی برای تعیین اینکه آیا این افزایش به دلیل آسیب قلبی است یا آسیب ماهیچه‌های اسکلتی استفاده می‌شود. درد قفسه سینه و افزایش سطح CK به همراه افزایش CK-MB نشان می‌دهد که احتمال دارد فردی اخیراً دچار حمله قلبی شده باشد. سطوحی که کاهش می‌یابند و دوباره افزایش می‌یابند ممکن است نشان دهنده حمله قلبی دوم و/یا آسیب مداوم قلبی باشد.

سطوح CK بازتابی از آسیب عضلانی است. افزایش موقت با ورزش شدید دیده می‌شود اما معمولاً نگران کننده نیست مگر اینکه شدید یا همراه با گرما یا رطوبت شدید باشد. افزایش CK که به دلیل قرار گرفتن در معرض یک سم یا یک دارو است، می‌تواند با اجتناب از سم و/یا قطع بالقوه مصرف دارو یا تغییر درمان برطرف شود. با این حال، نباید بدون مشورت با پزشک خود، مصرف دارو را قطع کنید. افزایش CK که به دلیل یک بیماری زمینه‌ای است، مانند دیابت کنترل‌نشده یا کم‌کاری تیروئید، ممکن است با کنترل این بیماری برطرف شود.

References

https://medlineplus.gov