هورمون‌ها مواد طبیعی هستند که در بدن تولید می‌شوند. آنها به انتقال پیام‌ها بین سلول‌ها و اندام‌ها کمک می‌کنند و بر بسیاری از عملکردهای بدن تأثیر می‌گذارند. همه افراد دارای هورمون‌های جنسی “مردانه” و ” زنانه” هستند. به خواندن این مقاله ادامه دهید تا در مورد هورمون‌های جنسی، آزمایش هورمون زنان، نحوه نوسان آنها در طول زندگی و نشانه‌های عدم تعادل هورمونی بیشتر بدانید.
انواع هورمون‌های جنسی زنانه
دو هورمون اصلی جنسی زنانه، استروژن و پروژسترون هستند. اگرچه تستوسترون به عنوان یک هورمون مردانه در نظر گرفته می‌شود، اما زنان نیز مقدار کمی از آن را تولید می‌کنند و به آن نیاز دارند.
استروژن اصلی‌ترین هورمون زنانه است. بخش عمده تولید آن از تخمدان‌ها است، اما مقادیر کمی نیز در غدد فوق کلیوی و سلول‌های چربی تولید می‌شود. در دوران بارداری، جفت نیز استروژن تولید می‌کند. استروژن نقش مهمی در رشد تولید مثل و جنسی دارد، از جمله:
- بلوغ
- قاعدگی
- بارداری
- یائسگی
استروژن همچنین بر موارد زیر تأثیر می‌گذارد:
- سیستم قلبی عروقی
- مغز
- سیستم اسکلتی-عضلانی در دستگاه ادراری
آزمایش استروژن راهی است که پزشک شما به بررسی نگرانی‌های مربوط به بلوغ، باروری، یائسگی و سایر شرایط کمک می‌کند. پزشک شما ممکن است آزمایشات استرادیول، استرون (E1)، استرادیول (E2)، استریول (E3) را درخواست کند.
- استرون یا E1، هورمون اصلی زنان پس از یائسگی است.
- استرادیول یا E2، هورمون اصلی زنان در زمانی که باردار نیستند تولید می‌کنند.
- استریول یا E3، هورمونی که زنان در دوران بارداری بیشتر از آن استفاده می‌کنند.
آمادگی جهت انجام آزمایش هورمون زنان
برای انجام آزمایش استروژن، نیازی به انجام کار خاصی ندارید. مانند برخی از انواع آزمایش خون، لازم نیست قبل از آن چیزی نخورید یا بنوشید. اما قبل از انجام آزمایش، باید تمام داروها و مکمل‌هایی را که مصرف می‌کنید به پزشک خود اطلاع دهید. اگر قرص‌های ضدبارداری یا هورمون مصرف می‌کنید که ممکن است بر نتایج آزمایش تأثیر بگذارد، بسیار مهم است که به پزشک خود اطلاع دهید.
سطح استروژن را می‌توان با آزمایش خون تعیین کرد. در حالی که می‌تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد، محدوده‌های طبیعی سطح استروژن در آزمایش هورمون زنانه بر حسب پیکوگرم در میلی‌لیتر (pg/mL) به شرح زیر است:
زن بالغ، پیش از یائسگی: 15-350 pg/mL
زن بالغ، یائسه: <10 pg/mL
مرد بالغ: 10-40 pg/mL
نکته قابل توجه این است که سطوح استروژن در آزمایش هورمون زنان در طول چرخه قاعدگی بسیار متفاوت خواهد بود.
تفسیر آزمایش استروژن
سطح نرمال استروژن به سن و جنسیت شما بستگی دارد. برای زنان، بارداری تأثیر زیادی بر سطح استروژن خواهد داشت. همچنین اینکه در کدام روز از سیکل قاعدگی خود قرار دارند نیز می‌تواند بر نتایج تأثیر بگذارد. سطوح بالا یا پایین یک فرم خاص از استروژن برای تشخیص بیماری کافی نیست. نتایج آزمایش می‌تواند به یافتن علت علائم شما کمک کند. سطوح بالای E1 یا E2 می‌تواند به معنای بلوغ زودرس در دختران یا تومور در تخمدان‌ها در دختران و زنان باشد.
برای زنان باردار، سطوح بالای E3 می‌تواند به این معنی باشد که زایمان به زودی اتفاق می‌افتد. سطوح پایین استروژن در زنان نشانه چندین بیماری است، از جمله: سطوح پایین هورمون‌های هیپوفیز تخمدان‌های ضعیف عملکرد ناموفق بارداری (هنگامی که سطح استریول کاهش می‌یابد) اختلال خوردن نشانگان تورنر (شرایط ارثی ناشی از کروموزوم X غیرطبیعی یا از دست رفته) سطوح پایین استرادیول نیز به طور طبیعی پس از یائسگی اتفاق می‌افتد.
پروژسترون
تخمدان‌ها هورمون جنسی زنانه پروژسترون را پس از تخمک‌گذاری تولید می‌کنند. در دوران بارداری، جفت نیز مقداری تولید می‌کند. نقش پروژسترون عبارت است از:
- آماده سازی پوشش داخلی رحم برای حمایت از تخمک بارور شده
- حمایت از بارداری
- تولید استروژن را پس از تخمک گذاری سرکوب می کند.
پروژسترون نقش مهمی در شکل گیری و حفظ بارداری ایفا می‌کند، اما تا حدی مسئول تنظیم چرخه قاعدگی زنان نیز هست. این هورمون عمدتاً در جفت و تخمدان‌ها تولید می‌شود، اما بخش کوچکی از آن توسط قشر آدرنال در هر دو جنس تولید می‌شود. سطح پروژسترون در گردش، معمولاً در مرحله اول چرخه پایین است و سپس در مرحله دوم چرخه به طور پیوسته افزایش می‌یابد و 5 تا 10 روز پس از اوج پیک LH (روزهای 21-22 به طور متوسط در سیکل‌های 28 روزه) به اوج خود می‌رسد. اگر حاملگی اتفاق نیفتد، در نیمه اول سیکل به شدت کاهش می‌یابد (تقریباً صفر). سطح هورمون وابسته به چرخه توسط دو نمونه خون کنترل می‌شود و آزمایش آزمایشگاهی باید در روزهای 3 و 21 سیکل انجام شود.
آمادگی جهت انجام آزمایش هورمون زنان
برای انجام آزمایش پروژسترون نیازی به آمادگی خاصی ندارید.
طی آزمایش هورمونی زنانه سطح پروژسترون را می‌توان با آزمایش خون تعیین کرد. محدوده نرمال بر حسب نانوگرم در میلی لیتر (ng/ml) است:
- قبل از بلوغ 0.1-0.3 نانوگرم در میلی لیتر
- در مرحله اول (فولیکولی) چرخه قاعدگی 0.1-0.7 نانوگرم در میلی لیتر
- در حین تخمک گذاری (مرحله لوتئال چرخه) 25-2 نانوگرم در میلی لیتر
- سه ماهه اول بارداری 10-44 نانوگرم در میلی لیتر
- سه ماهه دوم 19.5-82.5 نانوگرم در میلی لیتر
- سه ماهه سوم 65-290 نانوگرم در میلی لیتر
تفسیر آزمایش پروژسترون
اگر سطح پروژسترون شما بالاتر از حد طبیعی باشد، ممکن است به این معنی باشد که:
- بارداری (جهت آشنایی کامل با انواع روش های تست بارداری کلیک کنید)
- کیست تخمدان
- بارداری مولار (رشدی در شکم که باعث علائم بارداری می‌شود)
- اختلال در غدد فوق کلیوی
- سرطان تخمدان
اگر دو یا چند قلو باردار هستید، سطح پروژسترون شما حتی ممکن است بالاتر باشد.
اگر سطح پروژسترون شما کمتر از حد طبیعی باشد، ممکن است به این معنی باشد که:
- حاملگی خارج از رحمی
- سقط جنین
- تخمک گذاری به طور طبیعی انجام نمی‌شود، که می‌تواند باعث مشکلات باروری شود.
آزمایش غربالگری سلامت جنین در اصفهان
تستوسترون
مقادیر کمی تستوسترون از غدد فوق کلیوی و تخمدان‌ها می‌آید. این هورمون در چندین عملکرد بدن نقش دارد، از جمله:
- تنظیم میل جنسی
- استخوان
- چرخه قاعدگی
- قدرت عضلانی
این آزمایش سطح تستوسترون خون شما را اندازه‌گیری می‌کند. بیشتر تستوسترون موجود در خون به پروتئین‌ها متصل است. تستوسترونی که به پروتئین متصل نیست، تستوسترون آزاد نامیده می‌شود. دو نوع اصلی آزمایش تستوسترون وجود دارد: تستوسترون تام، که هم تستوسترون متصل و هم تستوسترون آزاد را اندازه‌گیری می‌کند و دیگری تستوسترون آزاد که فقط تستوسترون آزاد را اندازه‌گیری می‌کند. تستوسترون آزاد می‌تواند اطلاعات بیشتری در مورد برخی شرایط پزشکی ارائه دهد. سطوح تستوسترون خیلی کم (T پایین) یا خیلی زیاد (T بالا) می‌تواند باعث مشکلات سلامتی در مردان و زنان شود. آزمایش خون می‌تواند سطح تستوسترون شما را تعیین کند.
در خانم‌ها، این آزمایش می‌تواند دلیل ، پریود نشدن، بارداری سخت یا الگوهای رشد موی مردانه مانند روی سینه یا صورت را پیدا کند. پزشکان همچنین می توانند از آن برای کمک به تشخیص سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) استفاده کنند که باعث افزایش تستوسترون می شود. این یک مشکل هورمونی است که می‌تواند باعث قاعدگی نامنظم شود و باردار شدن را سخت کند.
آمادگی جهت انجام آزمایش هورمون زنان
برای انجام تست هورمون زنانه تستوسترون نیازی به آمادگی خاصی ندارید.
نتایج تستوسترون تام طبیعی در زنان بالغ:
سنین 19 تا 49 سال: 8 تا 48 نانوگرم در دسی لیتر
سنین 50 سال و بالاتر: 2 تا 41 نانوگرم در دسی لیتر
تفسیر آزمایش تستوسترون
سطوح بالای T ممکن است نشان دهنده وضعیتی به نام سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) باشد. PCOS یک اختلال هورمونی شایع است که زنان در سنین باروری را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این یکی از دلایل اصلی ناباروری زنان است. همچنین ممکن است به معنای سرطان تخمدان یا غدد فوق کلیوی باشد.
سطوح پایین T طبیعی است، اما سطوح بسیار پایین ممکن است نشان دهنده بیماری آدیسون، اختلال غده هیپوفیز باشد.
بهترین زمان انجام آزمایش هورمون زنان
روز سوم پریودی است و بهتر است آزمایش در صبح و پس از ۱۲ ساعت ناشتایی انجام شود. برای زنانی که از داروهای ضد بارداری استفاده می‌کنند، نمی‌توان نتیجه را ارزیابی کرد، بنابراین توصیه می‌شود با پزشک خود مشورت کرده و در صورت قطع مصرف داروهای ضدبارداری، آزمایش انجام شود.
References
